“Şartlandırma” nasıl gerçekleşir? Eski bir anıyı fizyolojik bir değişiklikle ilişkilendirdiğimizde şartlanma gerçekleşir, çünkü bunu daha önce birçok kez deneyimlemişizdir. Mesela, başınız ağrıdı, siz de ağrı kesici içtiniz. Ağrınız bir süre sonra geçti, yani fizyolojik bir değişim gerçekleşti. Yaptığınız bu seçimi hatırlamanızı sağlayan iç durumunuzdaki değişim, yani ağrının gitmesidir.
Böylece, ağrı kesici almak bizde belirli bir deneyim yaratır. Çünkü bu deneyim fizyolojik bir tepki üretmiş ve iç ortamımız değişmiştir. İç dünyanızda bir değişiklik fark ettiğiniz anda, dış çevrenizde değişikliğe neden olan şeyin ne olduğuna dikkat edersiniz. Bu olaya, yani dışınızdaki bir şeyin içinizdeki bir şeyi değiştirdiği o olaya “çağrışımsal anı” denir.
Süreci tekrar tekrar devam ettirirsek, dış uyaran o kadar güçlü hale gelebilir ki, otomatik bir iç yanıtın gerçekleşmesini dahi sağlayabilir. Pavlov’un köpeklerine yaptığı gibi…
İkinci unsur olan “beklenti”, farklı bir sonuç beklemek için bir nedenimiz olduğunda devreye girer. Mesela, kilo fazlamız var ve bir spor hocasıyla çalışmaya başlayacağız. Hocanın bize özel bir spor ve diyet programı çıkartıp belirli bir çalışma süresinde bu programı yaptığımızda belirli bir kiloya inebileceğimizi söylemesi üzerine, bu öneriyi kabul edip bu programa başladığımızda farklı bir şey beklediğimizi varsayarız. Yani artık programa başladığımızdaki kilonun altına inmeyi. Bu durumda gerçekleşen, spor hocasının telkin düzeyimizi etkilemiş olmasıdır.
Daha telkin alabilir hale geldiğimizde, kendimiz dışındaki bir şeyi (yeni diyet ve spor programını) doğal olarak farklı bir olasılık (kilo vermeye başlamak) seçimi ile ilişkilendiririz. Aklımızda, farklı bir gelecek potansiyeli seçeriz ve bu farklı sonucu elde etmeyi bekleriz.
Seçtiğimiz yeni sonucu duygusal olarak kabul edip kucaklarsak ve duygularımızın yoğunluğu yeterince büyükse (bakın gene konu dönüyor dolaşıyor YOĞUN DUYGU meselesine bağlanıyor, sakın bunu es geçmeyin!) beynimiz ve bedenimiz, kilo vermiş olmayı hayal etmemizle bu durumun gerçekten gerçekleştiği arasındaki farkı bilemez (daha evvel bahsettiğim piyano örneğini hatırlayın). Beyin ve beden için iki durum da aynıdır. Yani gerçeklik ile o gerçekliğin hayali…
Sonuç olarak beyin, vücudumuza kilo vermeye başladığımızdaki gibi aynı nöral devreleri sinyaller ve benzer kimyasallar salgılar. O zaman beklediğimiz şey (yani kilo vermeye başlamak) gerçekleşir, çünkü beyin ve vücut içsel durumumuzu değiştirmek için mükemmel bir eczane yaratmıştır. Artık yeni bir varoluş halindeyizdir – yani, zihin ve beden bir olarak çalışmaktadır. Biz o kadar güçlüyüz işte…
Üçüncü unsur olan “anlam atamak” da (ki bununla ilgili daha evvel yazmıştım) dönüşümün gerçekleşmesindeki temel taşlardan biri… Anlam atamak iki açıdan önemli: Birincisi hedeflerimize “neden” ulaşmak istediğimize bizi duygusal olarak gaza getirecek anlamlar atamak (ki bununla ilgili daha evvel sıkça yazmıştım). İkincisi; bir eyleme yeni bir anlam verdiğimizde, arkasına niyet ekleriz… Başka bir deyişle, yeni bir şey öğrendiğimizde, yeni bir şey anladığımızda, ona daha bilinçli ve amaçlı bir enerji eklemiş oluruz.
Mesela, diyelim ki bir ameliyat geçirmeniz gerekiyor. O ameliyata dair ne kadar çok bilgi edinir ve prosedürün veya ameliyatın işe yarayacağına ne kadar çok inanırsınız, onun işe yarama şansı o kadar yüksek olur. Başka bir deyişle, dış ortamınızdaki bir kişiyle veya bir durumla, bir şeyle ilgili olası bir deneyimin arkasına ne kadar fazla anlam verirseniz, iç durumunuzu kasıtlı olarak değiştirme şansınız da o kadar yüksek olur. Sırf düşünceyle…
Buna ek olarak – niyetinizin olası ödülleri hakkında ne kadar çok bilgi edinir ya da net bir hayal kurarsanız – zihninizde yarattığınız model o kadar net olur, böylece beyninizi ve bedeninizi de aynısını yaratması konusunda hazırlamakta o kadar iyi olursunuz.
İşte şartlandırma, beklenti ve anlam atama (anlam yükleme) bu nedenle bu kadar önemli…
mugeseyhanozturkdotcom.wordpress.com 